Srebrenica: na 30 jaar is de pijn nog altijd voelbaar
Organisatie
11 juli. Een datum die voor altijd in het Nederlandse geheugen gegrift blijft. Op die dag in 1995 viel de enclave Srebrenica. Een kleine stad in de groene heuvels van Oost-Bosnië, waarvan de bevolking onder bescherming stond van de Verenigde Naties. Tot het Bosnisch-Servische leger de aanval inzette. De Nederlandse VN-militairen van Dutchbat III deden wat ze konden, maar moesten uiteindelijk machteloos toekijken hoe de enclave werd veroverd.
Duizenden doodsbange en onschuldige vrouwen en kinderen zochten hun toevlucht op de Nederlandse compound. De meeste mannen en jongens vluchtten de bergen in. Ruim 8.000 van hen werden in die julidagen vermoord. Srebrenica eindigde in een vreselijk bloedbad.
De pijn daarvan is nog altijd voelbaar. Talloze Bosnische families missen sinds juli 1995 opa’s vaders, broers, zonen en kleinzonen. De angst van toen en het verdriet om hun gemis is er nog elke dag. Honderden Nederlandse militairen kwamen thuis in het besef dat ze niet in staat waren de onschuldige Bosniërs te beschermen. Ook zij leven al 30 jaar met wat ze in Srebrenica hebben meegemaakt.
Deze week ontmoette ik Aaliyah Muggen. Haar vader Johnny diende in 1994 in Srebrenica, nog voor de enclave viel. Ook toen waren de omstandigheden al loodzwaar. Zo werden er Nederlandse VN-waarnemers gegijzeld en met de dood bedreigd. Johnny Muggen keerde na zijn uitzending terug bij zijn gezin met een oorlogstrauma. Zijn dochter Aaliyah groeide ermee op en schreef er een heel indrukwekkend boek over: Thuisfront PTSS. Ik raad iedereen aan om het moedige, eerlijke verhaal van Aaliyah zelf te lezen. Haar ervaringen deden me opnieuw beseffen dat Defensie een enorme verantwoordelijkheid heeft voor het welzijn van onze collega’s en hun thuisfront, tijdens en na hun missie.
We hebben als land een lange weg afgelegd sinds 1995. Een verhit publiek debat en jarenlang gedegen onderzoek mondde uit in excuses van de Nederlandse regering aan zowel de Bosnische overlevenden als de Nederlandse veteranen. Velen van hen hebben in de afgelopen jaren onderling contact gehouden. Dutchbat-veteranen gaan op terugkeerreis, om samen met nabestaanden de ervaringen van toen te verwerken en herinneringen te delen. Ook herdenken overlevenden van Srebrenica jaarlijks samen met Nederlandse militairen de val van de enclave in juli 1995.Deze gezamenlijke herdenkingen bieden ruimte voor terugblik en uitwisseling van ervaringen. Deze gedeelde aanwezigheid onderstreept het historische belang van de gebeurtenissen.
30 jaar na Srebrenica blijven we denken aan de ruim 8.000 slachtoffers van de massamoord en hun nabestaanden. We blijven ook denken aan de veteranen, waarvan velen ook voor het leven zijn getekend. Niet alleen de collega’s van Dutchbat III, maar ook hun voorgangers, die in loodzware omstandigheden hun taak deden in oorlogsgebied. En we denken aan hun thuisfront. Zij zijn van levensbelang voor onze mensen. En ook bij hen staat 11 juli 1995 in het geheugen gegrift.
Generaal Onno Eichelsheim
Commandant der Strijdkrachten