Geluidhoeveelheid en vlieghoogten

Voor vliegbases in Nederland is afgesproken hoeveel geluid ze mogen produceren. Ook gelden er bepaalde vlieghoogten voor militaire en civiele vliegtuigen en helikopters. Voor laagvliegoefeningen gebruikt Defensie vaste routes en gebieden.

Oefenen in laag boven de grond vliegen is nodig omdat vliegers tijdens hun missies daar ook mee te maken kunnen krijgen. Door zo laag mogelijk te vliegen blijft een vlieger buiten het zicht en radarbeeld van een tegenstander. Dit vergroot de kans op een succesvolle operatie en verhoogt de overlevingskans van de vlieger.

Animatievideo: Waarom vliegen luchtmachthelikopters zo laag?

(beeldtekst: Waarom vliegen luchtmachthelikopters zo laag?)

U heeft het vast wel eens gehoord. Het geluid van een laag overvliegende luchtmacht helikopter. Maar weet u waarom deze helikopters af en toe zo laag overvliegen?

In omstandigheden waarbij sprake is van een verhoogde dreiging is vliegen op hoogte geen optie, de vliegers moeten laag blijven om zich te verschuilen. Dekking  zoeken doen vliegers dan op lage hoogte achter obstakels, zoals een rij bomen, een bosperceel, een heuvel of gebouw.  

Hierdoor kan de helikoptervlieger ongezien zijn taken uitvoeren of buiten het radarbeeld van de tegenstander blijven. En voorkomen dat de helikopter wordt beschoten vanaf de grond.

Laagvliegen en gebruik maken van de dekking van het terrein is zelfbescherming voor de helikoptervlieger. Maar dit vraagt om specifieke training en ervaring. Obstakels zijn bij laagvliegen pas laat zichtbaar.

Onze helikopters mogen in heel Nederland niet lager dan 45 meter boven de grond vliegen, maar in laagvlieggebieden mogen helikopters zo laag vliegen als dat voor de uitvoering van de opdracht noodzakelijk is. In Nederland zijn speciale helikopterlaagvlieggebieden aangewezen. Het oefenen met laagvliegen kan dag en nacht nodig zijn. Daarom wordt het laagvliegen bij duisternis ook regelmatig ‘s avonds geoefend.

(beeldtekst: facebook.com/luchtmacht, instagram koninklijkeluchtmacht @dhcluchtmacht, luchtmacht.nl/vliegbewegingen)

Waar liggen de oefengebieden boven Nederland?

Klik op de rondjes op de kaart (versie 2023) voor meer informatie over de laagvliegroutes en laagvlieggebieden.

Kaart Nederland met laagvliegroutes en -gebieden. Informatie staat op de pagina Geluidhoeveelheid en vlieghoogten.

Schietgebied / laagvlieggebied Vliehors Range, Vlieland

Oefengebied Nederlandse luchtvaartuigen en NAVO-bondgenoten voor verbeteren schiet- en gooitactieken met munitie en/of explosieven.

Schietgebied / laagvlieggebied Noordzee, voor de kust van Den Helder

Oefengebied marine voor verbeteren reddingsoperaties boven zee.

Laagvlieggebied Wieringermeerpolder, Kop van Noord-Holland

Oefengebied marine voor verbeteren navigeren en positioneren helikopters in onbekend terrein.

Laagvlieggebied Noord-Drenthe

Oefengebied luchtmacht voor verbeteren navigeren en positioneren helikopters in onbekend terrein.

Laagvlieggebied Midden-Drenthe

Oefengebied landmacht en luchtmacht voor verbeteren verplaatsen grondtroepen landmacht.

Laagvlieggebied West-Drenthe

Oefengebied luchtmacht voor verbeteren navigeren en positioneren helikopters in onbekend terrein.

Laagvlieggebied Veluwe / Randmeren

Oefengebied landmacht en luchtmacht voor verbeteren verplaatsen grondtroepen landmacht.

Laagvlieggebied Salland

Oefengebied luchtmacht voor verbeteren navigeren en positioneren helikopters in onbekend terrein.

Laagvlieggebied Ginkelse Heide

Oefengebied landmacht en luchtmacht voor verbeteren verplaatsen grondtroepen landmacht.

Laagvlieggebied Voorne-Putten / Hoekschewaard

Oefengebied luchtmacht voor verbeteren navigeren en positioneren helikopters in onbekend terrein.

Laagvlieggebied Maas en Waal

Oefengebied luchtmacht voor verbeteren navigeren en positioneren helikopters in onbekend terrein.

Laagvlieggebied Oirschot

Oefengebied landmacht en luchtmacht voor verbeteren verplaatsen grondtroepen landmacht.

Laagvlieggebied De Peel

Oefengebied landmacht en luchtmacht voor verbeteren lucht- en grondverdediging.

Laagvliegroute jachtvliegtuigen

Oefengebied luchtmacht. De minimum vlieghoogte bedraagt 75 meter (250 feet) boven hindernissen.

Laagvliegroute jachtvliegtuigen

Oefengebied luchtmacht. De minimum vlieghoogte bedraagt 75 meter (250 feet) boven hindernissen.

Laagvliegroute helikopters en propellervliegtuigen

Oefengebied vliegeropleiding. De minimum vlieghoogte bedraagt 75 meter (250 feet) boven hindernissen.

Vlieghoogten

Voor militaire en civiele vliegtuigen en helikopters gelden minimale vlieghoogten. Deze zijn vastgelegd in de Regeling VFR-nachtvluchten en minimum vlieghoogten voor militaire luchtvaartuigen:

  • jachtvliegtuigen: minimaal 360 meter (1.200 feet);
  • helikopters: minimaal 45 meter (150 feet);
  • propellervliegtuigen: minimaal 300 meter (1.000 feet);
  • voor opleidingsdoeleinden bestemde propellervliegtuigen: minimaal 150 meter (500 feet).

In de laagvlieggebieden (militaire helikopters) en op laagvliegroutes (militaire vliegtuigen) in Nederland mag lager worden gevlogen:

  • jachtvliegtuigen: minimaal 75 meter (250 feet);
  • helikopters: lager dan 45 meter (150 feet);
  • propellervliegtuigen: minimaal 75 meter (250 feet).

Help mee de vliegveiligheid verbeteren

Om veilig te kunnen vliegen hebben militaire vliegers aeronautische kaarten. Op die kaarten kunnen zij obstakels zien, zoals windmolens, UMTS-masten, hoge gebouwen of lichtmasten. Om de aeronautische kaarten zo actueel mogelijk te houden heeft Defensie uw hulp nodig. Ziet u in uw omgeving iets nieuws gebouwd worden dat 15 meter of hoger is? Dan kunt u dit melden via de website www.verbeterdeluchtvaartkaart.nl.

Maximum hoeveelheid geluid per vliegbasis

Laagvliegen kan hinder veroorzaken voor mensen die onder of in de buurt van laagvliegroutes en -gebieden wonen. Met wetten en regelgeving is vastgelegd hoeveel geluid dat mag zijn.
Voor elke vliegbasis is bijvoorbeeld vastgelegd hoeveel geluid in een jaar mag worden gemaakt, de geluidszonering. Hiervoor is volgens wetten en regels een gebied bepaald rond de vliegbasis, de zogeheten Ke-contour. Deze geluidscontour kun je zien als een badkuip die wordt gevuld met het geluid van vliegbewegingen. Hoe meer geluid, hoe sneller hij vol is. Ook het tijdstip van een vlucht wordt meegenomen. Dezelfde vlucht 's nachts vult de badkuip bijvoorbeeld 10 keer zo snel, omdat er dan meer hinder is. Door te plannen verspreidt de luchtmacht de hoeveelheid geluid over het jaar.

Bij de Ke-contouren is uitgegaan van vaste aanvlieg- en vertrekroutes. Door weersomstandigheden, een zwerm vogels, ander luchtverkeer of noodomstandigheden komt het voor dat vliegtuigen en helikopters een andere route moeten kiezen.

Bij nieuw te bouwen woningen en bij de hoogte van nieuwe gebouwen houden gemeenten en provincies rekening met de hoeveelheid geluid in een gebied. Bestaande woningen en andere geluidsgevoelige gebouwen binnen een bepaald gebied rond de vliegbasis hebben geluidswerende voorzieningen gekregen.

Video: geluidsbelasting

Deze animatiefilm geeft uitleg over geluid. Weet u bijvoorbeeld wat een KE-zone is? Of wat een badkuip met  geluid van vliegbewegingen is? 

Bij de inzet voor vrede en veiligheid maakt de Koninklijke Luchtmacht geluid. Hoeveel geluid binnen 1 jaar gemaakt mag worden ofwel hoe hoog de geluidsbelasting rondom militairen luchthavens binnen 1 jaar mag zijn is vastgelegd in een wet in de vorm van een 35 Ke-grenscontour.

Hoe komen we aan deze contour?
De contour is, soms jaren geleden, vastgesteld op basis van destijds beoogde vliegactiviteiten. Er is bekeken welke toestellen gebruik zouden gaan maken, van welke trajecten en hoe vaak die trajecten zouden afleggen. Aan de hand van modellen, voor elk toestel en voor elk traject, weten we voor ieder punt van dat traject hoe hoog een vliegtuig vliegt, het motorvermogen en het geluid dat daarbij wordt geproduceerd.
Deze gegevens zijn in een berekening gestopt, die we vervolgens gemaakt hebben voor elk punt van een grid dat over de basis is gelegd. Zodra alle berekeningen gemaakt zijn wordt langs alle punten met een Ke-waarde van 35 een contour getrokken. Dat is de 35 Ke-grenscontour.

Wat betekent die contour anno nu?
Ongeacht hoe kort of lang geleden deze contour is vastgelegd, de grenscontour geldt nog steeds. Per jaar berekenen we de jaarcontour opnieuw en die toetsen we aan wat in de wet is vastgelegd. Dat gaat als volgt:
Defensie logt gedurende het hele jaar alle vliegbewegingen. Loggen is het bijhouden welke toestellen opstijgen en/of landen en het traject dat ze daarbij afleggen. We gebruiken dezelfde rekenmethode als voor het vaststellen van de 35 Ke-contour. Gegevens voor toestellen en trajecten die er bij het vaststellen van die contour al waren, gebruiken we nog steeds. Voor nieuwe toestellen en trajecten gebruiken we nieuwe modellen. Op die manier vormt zich een contour. Hoe meer er gevlogen wordt, hoe groter de contour wordt. De grenscontour uit de wet is als het ware een badkuip die we gedurende het hele jaar vullen. Dreigt de badkuip vol te raken? Dan moeten er geluidsbeperkende maatregelen worden genomen.

De militaire luchthavens zijn op dit moment nog gebonden aan de Kosten-eenheid, die uitgaat van het piekniveau. In de nabije toekomst stapt Defensie over op een Lden rekenvoorschrift. Hierbij wordt gerekend met dezelfde gegevens, maar wordt ook de snelheid meegenomen waardoor we een resultaat krijgen op basis van de hele passage.

Meer weten over geluidsbelasting en de berekening ervan? Kijk op www.defensie.nl.