4 mei 2022 in ander perspectief na vrijheidsbeperkingen en met oorlog in Europa

Na een periode van vrijheidsbeperkingen én een oorlog op Europees grondgebied stond Nederland misschien wel meer bewust dan anders stil bij de betekenis van 4 mei. Maar liefst 83% van de Nederlanders vindt de Nationale Herdenking belangrijk of zeer belangrijk. Dat blijkt uit het Nationaal Vrijheidsonderzoek dat in opdracht van het Nationaal Comité 4 en 5 mei is uitgevoerd.

Vergroot afbeelding Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam.
Dodenherdenking op de Dam.

Vanwege het coronavirus waren de dodenherdenkingen afgelopen 2 jaar slechts kleinschalig. Vanavond was er weer publiek welkom op de Dam in Amsterdam. Zij herdachten de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, oorlogssituaties en vredesmissies.

Bij het monument legden Commandant der Strijdkrachten generaal Onno Eichelsheim en de 4 operationele commandanten een krans. Hetzelfde deed onder anderen minister van Defensie Kajsa Ollongren namens de Rijksministerraad. Even daarvoor klonk het indringende Signaal Taptoe, gespeeld door sergeant der 1e klasse Christelle van den Berg. De trompettist leidde het moment van 2 minuten stilte in. Gedachten gingen hierbij ook uit naar Oekraïne waar Poetin 24 februari een oorlog begon.

Vergroot afbeelding Prinses Margriet en anderen op het Militair Ereveld Grebbeberg in Rhenen.
De herdenking op het Militair Ereveld Grebbeberg was in het bijzijn van onder anderen prinses Margriet.

Militair Ereveld Grebbeberg

Op het Militair Ereveld Grebbeberg in Rhenen werd te midden van meer dan 850 graven een herdenkingsplechtigheid gehouden. Die was voor militaire slachtoffers die in dienst van het Koninkrijk, waar en wanneer dan ook, het leven lieten in de strijd voor vrede en veiligheid. De herdenking was in het bijzijn van onder anderen prinses Margriet, Pieter van Vollenhoven, prins Pieter-Christiaan en staatssecretaris Christophe van der Maat.

Sportherdenking

Eerder op de dag was bij het Olympisch Stadion in Amsterdam de Nationale Sportherdenking. Bij de presentatie was er veel aandacht voor spelers van het Nederlands elftal die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen, onder wie een aantal militairen. Kolonel Rein Boomsma bijvoorbeeld was onder meer speler van Sparta en eenmalig aanvoerder van Oranje. Hij overleed in concentratiekamp Neugengamme. Bij het beeld van Prometheus, voor het stadion, legden onder anderen bondscoach Louis van Gaal en oud-speler van Ajax Klaas-Jan Huntelaar een krans voor de gevallen sporters. De laatste deed dat samen met voormalig Oekraïens international Evgeniy Levchenko.

Vergroot afbeelding Boven het ‘Monument voor de Gevallenen’ op voormalig Vliegbasis Soesterberg maakten jachtvliegtuigen hun traditionele eerbetoon.
2 F-35's en 2 F-16's boven het ‘Monument voor de Gevallenen’ op voormalig Vliegbasis Soesterberg.

Missing-man formatie boven Soesterberg

Boven het ‘Monument voor de Gevallenen’ op voormalig Vliegbasis Soesterberg maakten 4 jachtvliegtuigen hun traditionele eerbetoon. Dat was ter ere van alle Nederlandse burgers en leden van de militaire luchtvaart die waar ook ter wereld zijn omgekomen. Dat deden zij met een zogenoemde missing-man formatie. Hierbij verlaat 1 van de jachtvliegtuigen de formatie. Het gat dat hierdoor ontstaat, staat symbool voor de overledene.

Vergroot afbeelding Herdenking door marechaussees.
De marechaussee legde een krans bij het monument 'De val van Icarus'.

Marechaussee

In Den Haag zijn onder meer de slachtoffers van het Englandspiel, een Duitse operatie uit de Tweede Wereldoorlog, herdacht door afgevaardigden van de marechaussee. Ook stonden zij stil bij alle personen die vielen tijdens inlichtingenwerk. Er werd een krans gelegd bij het monument ‘De val van Icarus’.

Bij de Duitse operatie werden 59 Nederlandse geheime agenten gevangen genomen. 54 van hen kwamen om. De agenten werden door de Britse geheime dienst per parachute in Nederland gedropt. Doel was om communicatie tussen beide landen op te zetten. Duitsland wist de agenten echter op te pakken en probeerde op die manier valse informatie naar de Britten te versturen.

Vergroot afbeelding Herdenking bij de Onderzeedienst.
De Onderzeedienst stond stil bij omgekomen collega's.

Marine

De marine stond in Den Helder op verschillende manieren stil bij de dodenherdenking. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij de monumenten ‘Voor hen die vielen’ en ‘Rijkswerf 1940-1945’. Dat laatste monument is opgericht ter nagedachtenis aan de burgermedewerkers van de Rijkswerf Willemsoord, die tijdens de Tweede Wereldoorlog omkwamen. Bij de Onderzeedienst zijn de medewerkers die in die periode omkwamen eveneens herdacht.
Op zee was er aan boord van verschillende marineschepen aandacht voor hen die vielen. Dat gebeurde ook in het Caribisch gebied.

Vergroot afbeelding Op landgoed Bronbeek werden eveneens kransen gelegd.
Kransen op landgoed Bronbeek.

Loenen en Bronbeek

Defensie was daarnaast bij verschillende andere herdenkingen betrokken. Zo was generaal Eichelsheim eerder op de dag aanwezig bij de kranslegging op het Nationaal Ereveld Loenen. Hier hebben bijna 4.000 oorlogsslachtoffers hun laatste rustplaats.

Op landgoed Bronbeek werden eveneens kransen gelegd. Dat gebeurde onder meer bij de herdenkingsmonumenten die betrekking hebben op de Japanse bezetting van Nederland-Indië/Indonesië, de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog en de strijd om Nederlands Nieuw-Guinea.

Vergroot afbeelding Herdenking in Mali.
Het C-130-detachement in Mali herdacht onder meer gesneuvelde collega’s

Uitzendgebieden

Niet alleen in Nederland, maar ook in het buitenland was uitgebreid aandacht voor de Nationale Herdenking. Dat gebeurde bijvoorbeeld in verschillende uitzendgebieden waar Nederlandse militairen actief zijn. Zo herdacht het C-130-detachement in Mali onder meer gesneuvelde collega’s. Ook memoreerde de commandant van het detachement het feit dat er hele generaties in Nederland zijn, voor wie oorlogssituaties en vredesoperaties vreemd zijn.

Vergroot afbeelding Herdenking in Litouwen.
De Nederlandse militairen van de eFP waren aanwezig bij een ceremonie op de Antakalnis-begraafplaats.

Litouwen

De Nederlandse militairen van de enhanced Forward Presence (eFP) in Litouwen waren aanwezig bij een ceremonie op de Antakalnis-begraafplaats in Vilnius. Zij kregen gezelschap van militairen van alle contingenten van de battlegroup en verschillende ambassadeurs.

De Nederlandse afgevaardigde luitenant-kolonel Rob Morsink hield een toespraak, waarin hij speciaal aandacht besteedde aan de situatie in Oekraïne. Hij roemde de eenheid en dappere weerstand die de lokale bevolking biedt tegen de Russen om te vechten waar zij voor staan: vrijheid. Hierna volgden kransleggingen en bracht een Litouwse trompettist ‘Last Post’ ten gehore. Na 2 minuten stilte klonken eerst het Wilhelmus en vervolgens het Litouwse volkslied.

Niet alles

Dit waren uiteraard niet alle herdenkingen en ceremonies waar Defensie dit jaar bij aanwezig was. Er werden op nog veel plekken in binnen- en buitenland kransen gelegd.