Airborne warning and control system (AWACS)

Motoren maken veel lawaai

De motoren van de AWACS-toestellen van het type Boeing 707 maken veel lawaai (piekgeluid van meer dan 100 dB(A)) zeker vergeleken met modernere vliegtuigen.

Overlast voor regio

De regio rond vliegbasis Geilenkirchen vraagt om maatregelen tegen geluidsoverlast. Sinds de motie Neppérus-Samson van 2009 vraagt de Tweede Kamer aan Defensie om een geluidsvermindering van 35%. 
Het onderzoekscentrum Koninklijke NLR heeft in 2013 de geluidbelasting nabij vliegbasis Geilenkirchen onderzocht. De resultaten zijn te lezen in het rapport Validatie van geluidreductie Geilenkirchen. In 2012 werd de gewenste geluidreductie van 35% gehaald. Sindsdien bleef het NLR de geluidreductie monitoren.

Overstap van (Ke) naar (Lden)

Defensie bereidt voor de militaire luchthavens, waaronder Geilenkirchen, de overstap van Kosteneenheden (Ke) naar Level day-evening-night (Lden) als geluidshindermaat. Op 21 oktober 2021 werd hierover een informatieavond gehouden voor omwonenden. U kunt de livestream terugkijken via livestream terugkijken via Vvimeo.com . Ook kunt u de presentatie downloaden (PDF, 862 KB).

Maatregelen tot nu toe

De volgende maatregelen zijn genomen om geluidsoverlast terug te dringen:

Isolatie/opkopen woningen

• Rondom de vliegbasis is al in de jaren ‘80 een isolatieprogramma voor 273 woningen uitgevoerd.

Verminderen van het aantal vliegtuigbewegingen

• Met de NAVO is afgesproken dat de AWACS-vliegtuigen jaarlijks hooguit 2.600 keer boven Nederland mogen vliegen. 

• Door bezuinigingen is het aantal AWACS-vliegtuigen verminderd van 17 naar 14.

• Er worden meer simulatoren gebruikt voor zowel vliegtraining als voor training van commandovoering en het verzamelen van informatie.

• Vliegers vliegen langer op de AWACS (minimaal 4 jaar). Hierdoor wisselt het personeel minder vaak en dit zorgt voor minder trainingsvluchten.

• 66% van de AWACS-vliegbewegingen is verplaatst naar (AWACS-)vliegbases in andere landen zoals Polen, Hongarije, Griekenland, Italië, Noorwegen en Turkije. Het gaat vooral om trainingen zoals tanken in de lucht.

• Doordat AWACS-toestellen voor NAVO-missies elders in de wereld vliegen vermindert het aantal vliegbewegingen over Nederland.

• Een deel van de trainingen is verplaatst naar andere vliegvelden in Nederland.

Door deze maatregelen daalde het totaal aantal vliegtuigbewegingen over Nederland van en naar Vliegbasis Geilenkirchen: van 4.120 in 2004 tot 2.027 in 2018. Het aantal AWACS-vliegtuigbewegingen daalde eveneens, van 2.840 in 2004 tot 1.340 in 2018.

Andere maatregelen

• De NAVO huurt civiele transportvliegtuigen en Amerikaanse tankervliegtuigen in met moderne stillere motoren.
• Vliegroutes/vliegpatronen zijn aangepast om woonkernen zoveel mogelijk te mijden en zo geluidsoverlast te verminderen. De aangepaste start- en landingsprocedures zijn samen met de Commissie AWACS Limburg vastgelegd. Ze zorgen ervoor dat de vliegtuigen onder alle weersomstandigheden op een veilige manier kunnen starten of landen. Voor de inwoners van Brunssum en Onderbanken geldt dat de startende en landende vliegtuigen tussen de 2 woonkernen doorvliegen. In dit gebied bevindt zich een aantal huizen aan de rand van de bebouwing. Vooral tijdens de start kan het voorkomen dat over deze huizen wordt gevlogen. Het is natuurlijk de bedoeling om altijd binnen de grenzen van het afgesproken te blijven maar soms gebeurt dat niet. Dit kan zijn omdat de piloten vliegtuigen van Maastricht/Aken Airport moeten vermijden. Of omdat de piloot besluit uit te wijken voor slecht weer of een zwerm vogels. Ook kan een vliegtuig door harde wind afdrijven waardoor piloten een verkeerde inschatting maken en buiten het afgesproken gebied komen. Deze overschrijdingen hebben de naam ‘woonkern offender’ en worden gerapporteerd en onderzocht.
• Een gezondheidsonderzoek door het RIVM. Belangrijke conclusie: tussen 2002 en 2012 is de hinder met de helft afgenomen en de gezondheidseffecten met 2/3. Er waren geen aanwijzingen dat het vliegtuiggeluid in de AWACS-regio meer invloed heeft op sterfte en gezondheid dan bij andere luchthavens.
• In 2013 werd de luchtkwaliteit onderzocht. De metingen zijn gedaan door de milieu-meetdienst van de Provincie Limburg (bureau HMAO). Hieruit bleek dat de vliegbewegingen van de AWACS niet zichtbaar worden in de meetresultaten.
• In het verleden heeft Nederland intensief gepleit voor andere maatregelen, waaronder vervanging van de lawaaiige motoren door de NAVO. Hier is onderzoek naar gedaan, maar de vervanging kon niet doorgaan vanwege te hoge kosten. Een idee om de start- en landingsbaan te verlengen in oostelijke richting op Duits grondgebied stuitte op Duits verzet vanwege de nabij gelegen stad Geilenkirchen.

De vliegtuigen maken met zo’n 500 uur per jaar relatief weinig vlieguren en de motoren worden goed onderhouden. De NAVO wil nog tot 2035 doorvliegen met deze toestellen. De zogenoemde Alliance Future Surveillance Capability bestudeert de vervanging daarvan.

Juridische procedures

Door de jaren heen zijn er veel juridische procedures geweest in het AWACS-dossier. Belangrijke onderwerpen in de rechtszaken waren de geluidsoverlast die de regio heeft door de AWACS-vliegtuigen en het bijhouden van de bomen in de buurt van de landingsbaan vanwege de vliegveiligheid.

Werkgelegenheid voor de regio

AWACS-vliegtuigen bezorgen niet alleen geluidsoverlast maar zorgen ook voor werkgelegenheid in de regio. Onderhoudswerk aan de vliegtuigen is verdeeld onder de deelnemende landen. Ook Nederland krijgt haar deel van dit werk. Dat creëert banen in de Nederlandse (luchtvaart-)industrie. Ook de vliegbasis is een belangrijke werkgever in het grensgebied. NAVO-werknemers huren vaak huizen in Nederland, doen er hun kleine en grote aankopen, sturen hun kinderen naar scholen en maken gebruik van horeca.