Aanval op Chatham
In juni 2017 is het 350 jaar geleden (1667) dat een van de meest gewaagde Nederlandse maritieme operaties ooit plaatsvond. Michiel de Ruyter voer over de ketting bij Chatham en vernietigde een groot deel van de Engelse vloot die daar voor anker lag.
In deze video blikt Adri van Vliet, historicus van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie, terug op de Nederlandse aanval op de Britse oorlogsvloot.
Precies 350 jaar geleden vernietigde Michiel de Ruyter een groot deel van de Engelse oorlogsschepen. Met zijn vloot en een kleine 1.000 soldaten van het net opgerichte Korps Mariniers waagt hij zich in het hol van de leeuw, het Engelse Chatham, waar een groot deel van de vloot van Karel II ligt afgemeerd.
Dit is ongetwijfeld het meest bekende Nederlandse amfibische optreden uit de 17e eeuw, beter bekend als de Aanval op Chatham.
In de 17e eeuw weet de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden zich te ontwikkelen tot een economische en politieke supermacht. Dit is vooral de Engelse koning Karel II een doorn in het oog en meerderde handelsoorlogen breken uit.
Maar de bereidheid in Engeland om de oorlog tegen de Nederlanders voort te zetten neemt op een gegeven moment af. De Engelsen zijn geplaagd door een pestepidemie en Londen is grotendeels door een brand verwoest. Uit geldgebrek wordt een groot deel van de Engelse vloot ontmanteld. En hier in het kasteel van Breda wordt begonnen met de vredesonderhandelingen. Maar die lopen uiteindelijk snel stuk.
Het is genoeg voor raadpensionaris Johan de Witt, zeg maar de Mark Rutte van die tijd. Hij wil met 1 actie de Engelsen tot vrede dwingen. De Witt stuurt een Nederlandse oorlogsvloot onder bevel van Michiel de Ruyter naar Chatham. Het doel is de monding van de Theems. Alleen, De Ruyter is nog niet volledig hersteld van een ziekte, en moet een groot deel van de actie overlaten aan een landrot, Cornelis de Witt, de broer van raadpensionaris Johan de Witt.
Op 17 juni 1667 ankert de vloot van De Ruyter hier in het Koningsdiep voor de monding van de Theems. De Engelsen hebben de Nederlandse vloot ondertussen gespot en denken dat de Nederlanders naar de hoofdstad zullen zeilen. En veelal rijke inwoners vluchten naar het platteland.
Op de Zeven Provinciën, het vlaggenschip van Michiel de Ruyter, wordt zeekrijgsraad gehouden. De aanvalsplannen voor de tocht naar Chatham worden besproken. Maar de meeste zee-officieren zien het totaal niet zitten om met zulke grote schepen de Medway op te varen. Cornelis de Witt zet door.
3 dagen later op maandag 20 juni 1667 veroverde hier in Sheerness de Nederlandse mariniers het fort. De Engelse tegenaanval werd gelukkig afgeslagen. Enkele dagen later probeert een plunderende scheepsbemanning in het dorpje Grain de kerkdeur van de Saint Jameschurch te rammen, want zij willen de kerk gaan plunderen. Je kunt het hier nog zien, de beschadigingen. Nederlandse officieren proberen het te belemmeren en lieten de schuldigen straffen. De Ruyter stuurde zelfs de scheepstimmerman naar de wal om de deur te repareren. Je ziet hier Engels hout met het gerepareerde Nederlandse hout.
De schepen van De Ruyter varen verder de Medway op. Hier bij Gillingham hebben de Engelsen een ketting over de rivier gespannen, met enkele schepen ervoor afgezonken. Met als gevolg dat de rivier die toch al moeilijk bezeilbaar is, nog ontoegankelijker wordt. Aan weerskanten staat geschut opgesteld en de Nederlandse aanval dreigt tot staan te komen.
Uiteindelijk weet Jan van Brakel met zijn schip de Vreede succesvol het Engelse schip Unity aan te vallen. De Pro Patria forceert daarna de ketting en weten de Nederlanders het trotse vlaggenschip van de Engelsen, de Royal Charles, te kapen.
Op donderdag 23 juni neemt De Ruyter persoonlijk de leiding over de verdere operatie op zich. De kanons van De Ruyter bombarderen met succes het hoger op de rivier gelegen Upnor Castle. Dit kasteel is het laatste verdedigingspunt voor de werven van Chatham. Enkele schepen slagen erin onder dekking van scheepsgeschut, toch verder door te zeilen en 3 grote Engelse schepen te vernietigen. De operatie van Chatham wordt daarna beēindigd.
Terwijl de Engelse koning zich vermaakt met zijn maîtresse regent het geruchten van Nederlandse aanvallen op de Engelse kust. Het is zelfs zo erg dat de Engelse secretaris van de Engelse admiraliteit in zijn dagboek schrijft: by God, I think the devil shit Dutchmen.
Zodra in Nederland de berichten over Chatham binnenkomen, worden kerkklokken geluid. Op 6 juli 1667 schrijven de Staten-Generaal het verdrag uit en daarna worden vreugdevuren ontstoken. En hier in Hellevoetsluis komen de Royal Charles en de Unity aan en een menigte staat op de kade toe te kijken.
Uiteindelijk zijn de Engelsen bereid op 31 juli 1667 vrede te sluiten. De Tweede Engelse Oorlog komt tot een einde. De aanval op Chatham heeft de doorslag gegeven. En dankzij Chatham is de naam van De Ruyter op ieders lippen. Hij is de grote zeeheld die de Engelsen op de knieën heeft gekregen.