Fasttrack onderbeenprothese

Om in 6 weken zo goed mogelijk te kunnen functioneren op de prothese is het zeer belangrijk dat u zorgt dat de voorwaarden zo optimaal mogelijk zijn. Hoe beter iemand aan het traject start, hoe groter de kans op een goed resultaat.

Wij vragen u tot de start van de fasttrack in het dagelijks leven:

1. Aandacht te geven aan de volledige bewegelijkheid van de heup en de knie,

2. Te zorgen dat geen oedeem meer aanwezig is de stomp

3. Te regelen dat u zo goed als mogelijk in conditie bent.

Een goede gewrichtsbewegelijkheid, een stomp zonder oedeem en een goede algehele conditie moeten aanwezig zijn om deelname aan de fasttrack zinvol te laten zijn. De adviezen betreffende deze  drie onderwerpen staan  in deze folder.

1. De bewegelijkheid van heup en knie onderhouden/verbeteren.

Het is belangrijk de bewegelijkheid van de gewrichten goed te houden omdat het veel meer tijd en ook energie vraagt de bewegelijkheid te verbeteren, deze tijd hebben we in de fasttrack niet.

Het is een doel om zo goed mogelijk te gaan lopen.  Zoals u op dit plaatje  ziet is het een voorwaarde dat de heup hiervoor 10 graden kan strekken, en de knie volledig kan strekken. Met name deze twee bewegingsuitslagen verdienen aandacht.

U kunt de bewegelijkheid van een gewricht goed onderhouden door deze vaak te gebruiken. Bij strekking van de heup komt de heup buiger, een grote spier aan de voorzijde van het heupgewricht, op lengte. Tijdens lopen worden  de heup en knie  automatisch gestrekt en hoeft er  niet extra getraind te worden om de lengte van de heupbuiger en de strekking van de knie goed te houden.

De bewegelijkheid kan ook goed gehouden worden door langdurig licht te rekken.

Zolang het niet mogelijk is om te lopen of zolang er een verkorting van de heupbuiger of beperking in de knie  bestaat wordt het volgende aangeraden:

• Ga 2x per dag een half uur of langer op de buik in bed of op de vloer liggen. Op de vloer maakt het gebruik van een oefenmatje oid het liggen aangenamer.

Of ga op de buik liggen en steun op de ellebogen om op deze wijze bv op een device te gebruiken.

Zorg in ieder geval dat geen knie en heupstrekkingsmomenten gemist worden door bv zo in bed te gaan liggen. Met andere woorden ga niet in bed liggen zoals je op de plaatjes ziet.

Zorg tijdens zitten in de (rol)stoel dat de knie gestrekt is zodat in deze tijd  knie strekking goed wordt onderhouden (Daarnaast ontstaat iets minder snel oedeem in het stompuiteinde omdat het been niet naar beneden hangt). Wanneer geen rolstoel wordt gebruikt maar met krukken wordt gelopen ga dan bij voorkeur op een bank zitten en strek de knie in zit.

 Gebruik het liefst helemaal geen rolstoel maar alleen een stel elleboog of okselkrukken. Dit zorgt ervoor dat u actiever blijft, makkelijker kracht onderhoudt doordat  de beenspieren van de niet aangedane zijde veel meer getraind worden en dat geldt ook voor  arm en romp spieren. Door met krukken te functioneren is het makkelijker uw conditie te onderhouden.

Met andere woorden gebruik krukken in plaats van een rolstoel

2. Zorg dat er geen oedeem meer aanwezig is in de stomp.

De eerste week dat u binnen komt wordt de prothese aangemeten en gemaakt.

Wanneer nog oedeem aanwezig is dan is het volume logischer wijze vergroot en heeft de stomp een andere vorm. Dat gaat betekenen dat u het oedeem kwijt gaat raken wanneer u op de prothese gaat lopen waardoor de stomp snel veranderd en de prothese niet meer passend is waardoor optimaal trainen niet mogelijk is. Met andere woorden voor het met een  optimaal resultaat doorlopen van de fasttrack is het een absolute voorwaarde goed te zwachtelen en geen oedeem meer te hebben in de stomp. Mocht u al een liner hebben zwachtel dan de laatste week voor de fasttrack nog over de liner heen. Wanneer u de liner niet draagt overdag doe dan wel een zwachtel om.

’s Nachts tijdens het slapen in lig hoeft de zwachtel niet om

De onderstaande video geeft  een manier van zwachtelen aan.

De belangrijkste zwachtel adviezen zijn:

- Zwachtel bij verticaal gaan/bij het uit bed komen ’s morgens

- Zorg dat enkele stukken tape klaar hangen om te gebruiken om het zwachteluiteinde vast te plakken

- Kijk, tijdens het zwachtelen, in de rol en zwachtel met diagonalen, geef rek op de hoekpunten van de stomp tijdens de opgaande beweging zo ontstaat een conische vorm.

- Zorg dat het uiteinde veel druk heeft en dat de druk richting de knie afneemt.

- Zwachtel de gehele stomp en laat geen vensters zonder druk over. Gebruik de gehele zwachtel.

- Zakt de zwachtel af dan is het tijd opnieuw te zwachtelen

- Bij pijnklachten de zwachtel verwijderen

Natuurlijk kan ook boven de knie gestart worden met zwachtelen bv in verband met afzakken van de zwachtel. Mocht ook boven de knie oedeem aanwezig zijn dan is dit ook echt aan te raden.

Naast het zwachtelen is het zinvol het nog aanwezige spierweefsel in de stomp, van de kuitspieren en teenheffers, aan te spannen en weer te ontspannen.

Herhaald aanspannen geeft een toename van de doorbloeding in betrokken spieren wat ook weer helpt bij het afvoeren van het oedeem.

Vaak herhaald aanspannen van de spieren terwijl het onderbeen gezwachteld is kan huidirritatie veroorzaken.

3. Regel het om in een zo goed mogelijke conditie met de fasttrack te starten.

Probeer zoveel mogelijk met krukken te doen en gebruik als het even kan geen rolstoel.

Gebruik in huis geen rolstoel en probeer buitenshuis de loopafstand te vergroten.

Loop wanneer dit veilig kan ook de trap op en af evt.  gebruikmakend van de knie aan de geamputeerde zijde. Wanneer het boven aan de trap te gevaarlijk is te staan op 1 been en u hebt daar wel de mogelijkheid te kruipen pas dit toe. Probeer zo veel als kan variatie in bewegen aan te brengen.

Is het vaak herhaald nodig op de knie te steunen dan heeft het de sterke voorkeur een knie beschermer te gebruiken.

Kruipen en op de knieën lopen zijn (met beschermde knieën ) prima oefeningen.

Veel succes met de voorwaarde scheppende oefeningen. Wij zien u graag starten aan de fasttrack met een goede knie en heupstrekking, zonder oedeem en in een optimale conditie!!

1. Een goede bewegelijkheid van de heup en de knie
2. Geen oedeem  door goed zwachtelen
3. Een goede conditie

Zijn de voorwaarden om zinvol deel te kunnen nemen aan de fasttrack met als doel een goed looppatroon.

Wanneer u ook de spierkracht wilt optimaliseren volgen op de volgende pagina’s adviezen en een aantal oefeningen die gebruikt kunnen worden om het spier kracht/uithoudingsvermogen te vergroten.

De voorgaande adviezen blijven belangrijker dan de spierkrachtoefeningen.

Oefeningen voor het spier kracht/uithoudingsvermogen:

Het is aan te raden te starten met oefeningen die 20 tot 30 maal herhaald kunnen worden voordat vermoeidheid optreedt. Kan een oefening minder dan 20 keer herhaald worden dan is deze te zwaar en maak deze dan lichter. Kan een oefening meer dan 30 keer uitvoeren dan is het tijd de  oefening zwaarder te maken. Wanneer getraind wordt tussen de 20 en 30 herhalingen, en lukt het na enige training boven de 30 herhalingen te komen maak dan oefening ongeveer 10% zwaarder, zo komt u weer op ongeveer 20 herhalingen uit.

3 series van 20 tot 30 herhalingen wordt aangeraden wanneer gestart wordt met krachttrainen. Tussen de series is een minuut pauze aanwezig.

De oefeningen mogen dagelijks uitgevoerd worden. 2 Maal per week trainen is het minimum om toename van de kracht te hebben, bij drie maal per week trainen vindt krachtstoename sneller plaats dan bij twee maal per week trainen

Het is prettig voor de oefeningen een oefenmatje oid te hebben. Daarnaast een stoel met leuningen of een stevig bed. Afhankelijk van de gekozen oefeningen kunnen een stevige tafel en een persoon of band die de knieën kan fixeren wenselijk zijn.

Hier volgen een aantal  uitvoeringen van oefeningen voor het kracht/uithoudingsvermogen

*Opstaan van de stoel

1 benig opstaan van de stoel, o.a. goed voor been en bilspieren.

• Ga voor in de stoel zitten en breng het lichaamszwaartepunt (in de romp) zoveel mogelijk boven het steunvlak op de vloer (de voet)
• Kom tot volledige stand en ga weer zitten.
• Zorg dat de knie recht over de voet naar voor beweegt tijdens de buiging
• Ondersteun wanneer nodig in die mate met de handen zodat  20 tot 30 herhalingen behaald worden
• Kunnen meer dan 30 hh gemaakt worden dan kan  een gewicht in de handen genomen worden

*Hierna kun je op de grond gaan liggen en deze rugspier oefening, de para, doen

- Kan deze oefening meer dan 30 x uitgevoerd worden neem dan gewicht in de handen of til ook het linker of rechter been en later beide benen op enz.

* Wanneer deze oefening zeer makkelijk meer dan 30 x uitgevoerd kan worden kan en de laatste 3 maanden zijn geen serieuze rugklachten opgetreden dan kun je deze variant uit voeren. Hier is een tafel of hoog stevig bed, en een persoon of band nodig die de knieën fixeert. Ga tot en met je bekken ondersteund op de tafel liggen.

-Wanneer deze oefening 20x of vaker herhaald kan worden is dit passend, ga anders weer naar de vorige rugspier oefening en maak deze  zwaarder door armen en benen te heffen en evt. gewicht toe te voegen.

*Een volgende oefening is opdrukken hierbij geef je o.a.  de strekkers van de armen en de schouder spieren een goede training.

- Ook bij opdrukken is het nodig tussen de 20 een 30 herhalingen uit te komen. Wordt de 20 niet gehaald  met steun op de voet, maak dan de lastarm kleiner door met de benen op een bed te gaan liggen of door op de knieën te gaan steunen.

-  Bij opdrukken is 1 serie voldoende. (Doordat veel op krukken gelopen wordt is al een goede basis aan armtraining aanwezig)

*Tijd om om te draaien naar de rugzijde  dit is een goede houding voor het uitvoeren van buikspier oefeningen

Een prima uitgangshouding voor buikspieroefeningen is liggend op de rug met de onderbenen/stomp steunend op een stoelzitting of een bed.

*Een ander variant is het opkomen van hoofd en schouders combineren met een fiets beweging van de benen.

-Let hierbij op dat de benen om beurten zover mogelijk uitstrekt worden. Op het moment dat de lage rug hol trekt bij deze oefening is de oefening te zwaar en is het verstandig het been wat minder ver uit te strekken.

*Een goede oefening om de hamstrings aan de achterzijde van het bovenbeen te trainen is het maken van een bruggetje

- Leg de onderbenen op een stoel of bed en til de billen helemaal van de vloer zodat de heupen gestrekt zijn.

- Is dit 2 benig veel te makkelijk ga dit dan 1 benig uitvoeren begin daarbij met de gestrekte armen op de vloer en het andere been gebogen. Maak zwaarder door het andere been te strekken en de armen op de buik te leggen en evt. kan nog gewicht op de buik toegevoegd worden.

*Oefening voor de zijwaartse heffers van het been

- Ga op de te trainen zijde liggen

- Steun op de onderarm welke recht onder de schouder is gepositioneerd. Buig beide knieën 90 graden en steun op de onderste knie en duw het bekken zover mogelijk de lucht in.

- Gaat dit minder dan 20 x gebruik dan ook de boven liggende arm om uit te duwen

- Gaat dit meer dan 30 x til dan het bovenste been op en strek deze evt. uit.

Wilt u het gehele lichaam trainen voeg dan

- de calfraise voor de kuit,

- een oefening voor je biceps ,de buigers van je ellebogen bv het optrekken aan een stang.

- een oefening voor de knijpkracht van je onderarmen/handen toe.