Militaire bijdrage Nederland in Irak
Nederland draagt bij in de internationale strijd tegen terreurorganisatie ISIS. Naast politieke en humanitaire steun, gebeurt dat ook militair. Zo neemt Nederland deel aan een NAVO-capaciteitsopbouwmissie in Irak.
Capaciteitsopbouwmissie
Aan een capaciteitsopbouwmissie van de NAVO levert Nederland 2 militaire adviseurs en 4 civiele experts. Dat aantal kan oplopen tot maximaal 20. De missie richt zich op het versterken van de Iraakse veiligheidssector. Dat gebeurt via training en advies aan onder meer het Iraakse ministerie van Defensie en militaire opleidingsinstituten. De missie telt totaal ongeveer 600 man. Er wordt gewerkt op beveiligde (coalitie)trainingslocaties vanuit Bagdad met 2 dependances in Basmaya en Taji in Centraal-Irak.
Strijd tegen ISIS
Vanuit Erbil werken 3 militairen als adviseur voor de Koerdische strijdkrachten in de strijd tegen ISIS. Aan het hoofdkwartier van de missie (Operation Inherent Resolve) in Koeweit zijn ook 2 Nederlandse stafofficieren toegevoegd. Voor deze missie is verder een militair gestationeerd in Bagdad.
Eerdere inzet
Trainers op de grond
Om ISIS op de grond te bevechten, trainden Nederlandse militairen vanaf 2015 tot april 2020 Iraakse en Koerdische strijdkrachten. Ze leerden onder meer schietvaardigheid, tactisch optreden, militaire EHBO en het opsporen en onschadelijk maken van bermbommen. Dit gebeurde in Noord-Irak nabij Erbil.
Voorheen leidden Nederlandse trainers meer dan 100.000 Iraakse strijdkrachten op, inclusief Koerdische strijdkrachten (Peshmerga). Dit gebeurde in coalitieverband binnen de Capacity Building Mission Iraq. De trainingsmissie is sinds april 2020 stil komen te liggen vanwege de coronacrisis. In oktober is de missie de volgende fase in gegaan. Dit houdt in dat Nederlandse militairen geen trainingen meer geven aan Koerdische strijdkrachten. In plaats daarvan gaan Nederlandse militairen Koerdische strijdkrachten op hoofdkwartierniveau adviseren bij het plannen en aansturen van operaties.
Bewaking luchthaven Erbil
Militairen van de landmacht en het Korps Mariniers vormden afwisselend een force protection-compagnie. Deze compagnie bewaakte de internationale luchthaven van Erbil van januari 2021 tot april 2023. Dat gebeurde samen met Koerdische strijdkrachten en Amerikaanse collega’s.
Vanaf het begin van 2022 beveiligde de compagnie ook collega’s die de Koerdische strijdkrachten adviseren. Deze raadgevers doen hun werk in het omliggende gebied van de luchthaven. Estland nam de taken over.
Special operations forces
Een klein team special operations forces gaf training en advies aan Iraakse special operations forces in Bagdad. De special operations forces vormden tot het voorjaar van 2018 samen met Belgische collega’s A&A-teams (advisering en assistentie) in het noorden van Irak. Die ondersteunden Iraakse en Koerdische strijdkrachten voor, tijdens en na gevechtssituaties. De teams gaven training en advies aan eenheden dichtbij gevechtslocaties, maar namen zelf niet deel aan gevechtsacties.
F-16’s voor luchtcampagne
Een force protection detachement van de Koninklijke Landmacht beveiligde tot eind september 2021 in Jordanië de Belgische F-16’s die tot dat moment deelnamen aan de luchtcampagne van de anti-ISIS coalitie.
Nederlandse F-16’s waren in 2018 bijna dagelijks actief boven Irak en Oost-Syrië. Dit gebeurde samen met andere landen. Ze ondersteunden de troepen op de grond en zetten geregeld hun wapens in, vooral in Oost-Syrië. Ze vielen ISIS-doelen aan zoals voertuigen, logistieke opslagplaatsen en wapenopstellingen.
Het ondersteuningsdetachement bestond uit ongeveer 150 militairen. Een Belgische eenheid beveiligde de Nederlandse F-16’s en werklocaties. Omdat Nederland eenheden beschikbaar moet hebben voor diverse snel inzetbare eenheden en de NAVO, eindigde de F-16-missie op 31 december 2018. Dat gaf ook ruimte om de overgang naar de F-35 te maken.
Chirurgisch team
Defensie leverde in 2018 een chirurgisch team voor het Amerikaanse role 2-hospitaal op Airbase Al Asad bij Bagdad. Dat gebeurde via het Instituut samenwerking Defensie en Relatieziekenhuizen. Een role 2-hospitaal is een ziekenhuis met chirurgische en beperkte intensive care-capaciteit. Het team van zo’n 10 personen was belangrijk voor de missie omdat er weinig medische capaciteit is binnen de coalitielanden.
Amerikaanse commandovoering
Omdat er veel landen meedoen met de missie, is goede afstemming nodig. Daarvoor worden op diplomatiek en militair niveau meerdere Nederlanders ingezet. De operatie loopt via Amerikaanse commandostructuren. Daarnaast werken Nederlandse staf- en liaisonofficieren op operationele hoofdkwartieren in de Verenigde Staten, Irak, Koeweit, de Verenigde Arabische Emiraten en Qatar. Via hen is Nederland betrokken bij de detailplanning.