Nederlands-Indië

Met duizenden ‘gewone’ militairen vertrokken ook de commando’s naar Nederlands-Indië. Nederland dreigde de rijke kolonie te verliezen, maar deed er alles aan om dat te voorkomen.

Contra-guerrilla

In 1945 vocht Nederland in Nederlands-Indië een oorlog uit tegen Indonesische nationalisten. Commando’s en paracommando’s zijn toen vaak ingezet voor een contra-guerrillastrijd. Hun doel was het opsporen en uitschakelen van Indonesische guerrilla’s. Die was vaak niet te onderscheiden van de burgerbevolking en daardoor moeilijk vindbaar.

Waar de gewone infanterie het niet aankon, zuiverden de commando’s onrustige gebieden. Zij deden dat eerst op het eiland Celebes, later op Java en Sumatra. Daarbij werden intimidaties en hard optreden, tot en met gewelddadige ondervragingen en executies aan toe, niet geschuwd.

Belangrijke operaties

Bij reguliere militaire offensieven kwamen de groene en rode baretten ook in actie. Meestal moesten zij belangrijke objecten veilig stellen. Dit waren operaties ‘in de diepte’, bedoeld om bijvoorbeeld dammen, vliegvelden en energiecentrales te veroveren. Het waren steeds gewaagde acties.

Bij operatie Kraai, beter bekend als de Tweede Politionele Actie, in december 1948, vormden de commando’s de kern van een eenheid die met een grootschalige en succesvolle luchtlandingsactie de stad Djokjakarta innam. Daar zetelde het hoofdkwartier van de leiding van de Indonesische opstand.

Als de brandweer

In de laatste jaren van de oorlog raakten de Nederlandse troepenmacht over een heel groot gebied verspreid. Dat gaf de Indonesische nationalisten en andere groeperingen de kans een meedogenloze guerrilla te voeren.

Vanwege het toenemende aantal brandhaarden moesten de commando’s keer op keer hun collega’s van de landmacht en het KNIL te hulp schieten. Zij waren het laatste redmiddel, een soort militaire brandweer.

Indië verloren

Dat de situatie de Nederlandse troepen boven het hoofd groeide, bleek uit de snel stijgende verliescijfers. Zij brachten ook de tegenstander grote verliezen toe, maar deze werd nergens echt verslagen. In de zomer van 1949 gaf Nederland de hopeloos geworden strijd op. Indonesië werd onafhankelijk. De Nederlandse militairen werden teruggehaald.