Defensie neemt aanbevelingen op IT-gebied over

Defensie ziet de vraag naar inzet, vernieuwing en ambities op IT-gebied steeds verder toenemen. Alleen zit er een gat tussen deze vraag en de mensen en middelen die Defensie daarvoor beschikbaar heeft. Deze problematiek wordt nu ook onderschreven in ‘Defensie Duurzaam Digitaal’. Dit rapport heeft staatssecretaris Barbara Visser vandaag naar de Tweede Kamer gestuurd.

Met een aantal aanbevelingen is Defensie direct al gestart. Andere maatregelen vragen extra mensen en middelen en moeten nog nader worden uitgewerkt. Dit ook in het licht van de Defensievisie 2035. De besluitvorming hierover is pas mogelijk bij het aantreden van een nieuw kabinet.

De financiële exploitatie en investeringen op het gebied van de IT bij Defensie staan al langere tijd onder druk. Om de huidige situatie beter in kaart te brengen, liet Defensie verschillende bureaus onderzoek doen. Defensie weet zo hoe groot de opgave is om gerichte keuzes te maken voor de toekomst. Het onderzoek gebeurde op het gebied van exploitatie, investeringen en personeel.

Het rapport schetst een algemeen beeld van de huidige en (verwachte) toekomstige situatie van IT bij Defensie. Het is echter ook een momentopname gezien de razendsnelle ontwikkeling op IT-gebied. Tot 2025 heeft Defensie, mede dankzij de onderzoeken, een scherp beeld kunnen opbouwen. Voor de periode van 2025 tot 2035 wordt dit verder uitgewerkt en verfijnd.

Aanbevelingen

Een van de belangrijkste aanbevelingen is om eerst de basis op orde te krijgen en de juiste randvoorwaarden in te richten. Van daaruit zijn de juiste keuzes voor de toekomst te maken. Defensie is al gestart met een aantal ‘no-regret’ maatregelen, maar kan nu nog niet vooruitlopen op besluiten die volgende kabinetten moeten nemen.

Zo wordt de producten- en dienstencatalogus voor IT-diensten aangepast voor betere sturing. Daarnaast geeft de Chief Information Officer ook een oordeel over wapensystemen met grote IT-componenten. Initiatieven zijn gestart voor een ‘future fit’ programma. Onderdeel hiervan is een Defensiebrede IT-academy voor ontwikkeling van kennis en vaardigheden van personeel. Daarnaast zijn masterclasses op het gebied van data en cyber beschikbaar.

Aanpassingen

De aanpassingen zijn hard nodig, gezien de steeds grotere rol die IT speelt. Bij Defensie reikt IT tot in de haarvaten van de organisatie. Denk aan de ondersteuning van alle hoofdwapensystemen. IT wordt daarnaast zelf ook gezien als wapensysteem. Van dat laatste is de F-35 een goed voorbeeld. Het toestel is in staat grote hoeveelheden data te genereren. Deze informatie leidt vervolgens tot operationele inzet. Een ander voorbeeld is het Verbeterd Operationeel Soldaat Systeem (VOSS), dat operationele IT terugbrengt tot het niveau van de individuele militair.

Met de programma’s Grensverleggende IT (GrIT) en FOXTROT worden stappen gezet naar een robuuste IT-infrastructuur en verbeterde connectiviteit in het mobiel-tactische domein. De IT binnen Defensie is echter kwetsbaar door een toename aan nieuwe en complexe dreigingen. Daarnaast neemt de hoeveelheid te verzamelen en te verwerken data toe.

Exploitatie

Defensie geeft op IT-gebied al langere periode meer geld uit dan begroot. Dit komt doordat het gebruik van de IT toeneemt, maar ook omdat de prijzen stijgen. Deze mismatch zal in 2025 tot bijna € 200 miljoen oplopen per jaar. Daarnaast is de conclusie uit het onderzoek dat de samenhang tussen het inzicht in en de sturing op IT-uitgeven beter moet.

Investeringen

In de periode 2021-2025 liggen er ambities voor IT-investeringen op circa € 6,8 miljard, terwijl er maar € 1,9 miljard beschikbaar is. Deze cijfers hebben een bepaalde mate van onzekerheid in zich. Het is namelijk onmogelijk om voor IT concreet 15 jaar vooruit te kijken.

Duidelijk is dat niet alle geambieerde IT-investeringsprojecten momenteel financieel gedekt kunnen worden. Indien geen extra financiële middelen beschikbaar komen, is er nauwelijks ruimte voor doorontwikkeling van IT. Defensie moet dan keuzes maken binnen de algehele investeringsruimte (inclusief materieel en vastgoed).

Personeel

De personele vulling van de IT-organisatie staat onder druk: er zijn grote tekorten om de ambities te realiseren. Defensiebreed bestaat voor 2024 een gewenste behoefte van ongeveer 1.900 extra functies in het personeelsbestand. Vooral de behoefte aan IT-capaciteit voor bedrijfsvoering, data (science) en cyber is groot.

Deze behoefte is op korte termijn niet in te vullen. De door Defensie gewenste extra profielen zijn schaars op de arbeidsmarkt. De vraag naar IT-professionals in de markt neemt sneller toe dan het aanbod. Daarom kan de vraag naar mensen en middelen alleen geleidelijk en stapsgewijs opgelost worden.

Organisatie en lange termijn

De behoeften en ambities op de langere termijn (2025-2035) nemen naar verwachting alleen maar toe. De grote veranderingen komen voor een belangrijk deel voort uit de defensieambities. Het is van belang dat Defensie meer en beter samenwerkt met de markt, om invulling te geven aan deze ambities. Bovendien moet Defensie wendbaarder worden en de moet snelheid in processen omhoog.